لغت نامه چینی

در این مقاله می‌خواهم به‌صورت مختصر و مفید مطالبی در راستای توضیح لغت نامه چینی و اینکه اصلاً لغت نامه یعنی چه؟ و حتی بهترین لغت نامه‌ها را به شما معرفی کنیم، پس تا پایان مقاله با ما باید تا از همه چیز مطلع شوید.

آشنایی با لغت نامه چینی

لغت نامه

لغت نامه یا فرهنگ لغات یا فرهنگ‌نامه کتابی است که در آن معانی واژه‌های یک، دو، یا چند زبان همراه با توضیحات مربوط به ریشه، تلفظ، یا اطلاعات دیگر مربوط به واژه‌ها به ترتیب حروف الفبای زبان چینی  یا زبان‌هایی معیّن گردآوری می‌شوند.

واژه‌نامه عموماً به فهرست واژه‌هایی که در انتهای کتاب‌ها می‌آیند گفته می‌شود و معادل واژهٔ “glossary” در زبان انگلیسی است.

فرهنگ واژگان با دانشنامه تفاوت دارد. در یک واژه‌نامهٔ معمولاً، فقط به معنای واژه‌ها اکتفا می‌شود و اطلاعات دیگری (نظیر تاریخچه و ریشهٔ آن‌ها) داده نمی‌شود.

به‌علاوه، در واژه‌نامه‌ها فقط به واژه‌های عمومیِ یک‌زبان اشاره می‌شود و اسامی خاص (مانند اسامی مکان‌ها و اشخاص) کمتر نوشته می‌شود. با این حال، مرز دقیقی بین واژه‌نامه و دانشنامه نمی‌توان تعیین کرد و برخی کتاب‌ها به نوعی در هر دو طبقه جا می‌گیرند.

نخستین لغت نامه‌های چینی به فارسی

لغت نامه مکتب فارسی (هوی هوی گوآن یی یو؟) مجموعه لغت نامه‌های چینی به فارسی است که در دوران سلطنت دو سلسله یوآن ۴ و مینگ برای آموزش زبان فارسی در چین تدوین شده است و هنگام آموزش زبان چینی بسیار مفید است.

نسخه‌های موجود این مجموعه محفوظ در کتابخانه‌های جهان از دو نوع سی بی گوآن (یونگ له) و هوی تونگ گو آن است.

نسخه‌های سی پی گوآن در دوران سلسله مینگ به تحریر درآمده‌اند. این نسخه‌ها شامل لغت نامه با ۱۰۱۰ واژه، ضمیمه لغت نامه و ۲۶ ارسال نامه‌اند. لغت نامه، بر اساس موضوع، به ۱۸ باب تقسیم‌بندی شده و در هر مدخل آن، اصل فارسی، برگردان فارسی به خط چینی و معنی به زبان چینی آمده است. ارسال نامه دارای متن چینی و ترجمه فارسی آن است.

نسخه‌های هوی تونگ گو آن احتمالاً در دوران سلسله یوآن تدوین شده است. در این نسخه‌ها فقط لغت نامه با ۶۷۴ واژه درج‌شده است. لغت نامه، بر اساس موضوع، به ۱۷ باب تقسیم‌بندی شده و در هر مدخل آن، واژه چینی و معادل فارسی آن با خط چینی آمده است.

شناسائی اصل فارسی بعضی واژه‌ها چندان آسان نیست. ۳۷۱ واژه از ۶۷۴ واژه مندرج در این نسخه‌ها با واژه‌هایی که در نسخه‌های سی بی گوآن آمده‌اند مشترک است؛ بنابراین، هوی هوی گو آن یی یو مجموعه شامل ۱۳۱۳ واژه و ۲۶ ارسال نامه است.

هوی هوی گو آن بی یو تقریباً پانصد سال پیش، برای آموزش زبان فارسی در چین، تدوین شده و سندی بسیار مهم برای تحقیق در تاریخ زبان و زندگی اجتماعی مسلمانان چین با شواهد بسیار معتبر درباره روابط نزدیک چین و ایران به شمار می‌رود.

در قرن گذشته، تاسا کا کودو، مینوبا هوندا، دانشمندان ژاپنی و لئو بینگ بینگ ۱۲، دانشمند چینی، از زوایای گوناگون این سند را بررسی کرده‌اند ودر کل دیکشنری برای آموزش محاوره زبان چینی بسیار مفید است و مثل یک مترجم زبان چینی همراه شماست. تحقیقات آنان توجه دانشمندان ایرانی را جلب کرده است.

اولین ایرانی که به این سند توجه کرد ایرج افشار بود که اول بار در ایران از این مجموعه و تحقیقات مینوبا هوندا درباره آن یاد کرد (افشار، ص ۷۸۳). وی، در سال ۱۳۷۲، در چاپ دوم خطای نامه، برای بار دوم، این مجموعه را معرفی کرد و عکس نمونه‌ای از واژه‌ها و ارسال نامه‌ها را به چاپ رسانید (خطایی، صفحه بیست و دو). مظفر بختیار نیز در مقاله و کتاب خود به این مجموعه اشاره دارد.

زمینه تاریخی تدوین مجموعه پیش از معرفی هوی هوی گو آن یی یو، عواملی را بررسی می‌کنیم که تدوین این اولین مجموعه لغت نامه‌های چینی به فارسی را در کشور چین باعث شدند.

لغت نامه‌های چینی به فارسی را در کشور چین باعث شدند.

آموزش زبان فارسی با لشکرکشی مغولان به آسیای مرکزی و غربی و گسترش اسلام در چین رابطه بسیار نزدیک دارد. این لشکرکشی باعث شد که عده پرشماری از مسلمانان فارسی زبان به چین مهاجرت کنند. در دوره یوآن، مغولان در اداره کشور وسیع خود بیشتر از همین مسلمانان مهاجر استفاده می‌کردند.

بسیاری از آنان دارای مناصب مهم کشوری و لشکری بودند. این امر موجب شد که فارسی به عنوان یکی از سه زبان رسمی در ادارات کشور چین به کار رود.

امپراتوران مغول، برای تربیت مترجمان، | مؤسسه‌ای به نام هوی هوی گوئو زی جیان ۱۲ تشکیل دادند که در آن، زبان فارسی و خط استیفا (امور مالیه) آموزش داده می‌شد.

پس از فروپاشی سلسله یوآن و روی کار آمدن سلسله مینگ، فارسی، هر چند دیگر زبان رسمی نبود، به عنوان زبان فرهنگی مشترک مقام خود را در آسیای میانه و غربی حفظ کرد به طوری که امپراتوران سلسله مینگ برای مکاتبه با کشورهای آسیای میانه و غربی به ناچار از زبان فارسی استفاده می‌کردند.

در داخل چین نیز، زبان فارسی، به عنوان زبان علمی و مذهبی، در زندگی فرهنگی و مذهبی مردم به خصوص مسلمانان چین نقش بسیار مهمی ایفا می‌کرد.

برای تقویت روابط چین با کشورهای فارسی زبان و رسیدگی به امور دینی و قومی مسلمانان، در سال ۱۴۰۷ میلادی، به فرمان امپراتور یونگ له، مؤسسه‌ای به نام سی بی گوآن پدید آمد که در آن، ده زبان خارجی و زبان‌های اقلیت‌های ملی تدریس می‌شد و مکتب هوی هوی به آموزش زبان فارسی و ترجمه اسنادی که به این زبان بود می‌پرداخت.

اصل نسخه‌های سی بی گوآن به دست استادان بخش فارسی مؤسسه سی بی گوآن تدوین شده است.

علاوه بر سی بی گوآن که در آن، بیشتر به تدریس زبان خارجی و ترجمه اسناد رسمی پرداخته می‌شد، در وزارت تشریفات مؤسسه‌ای بود به نام هوی تونگ گوآن که وظیفه عمده آن، مانند اداره تشریفات وزارت امور خارجه، پذیرایی از سفرا و مهمانان خارجی بود.